سنگ بازالت فراوان ترین سنگ آذرین روی کره زمین است و دارای ویژگی ها و محاسن زیادی از جمله مقاومت و استحکام بالا است و حتی در مواردی بهتر از گرانیت هم هست. همین موضوع باعث شده از آن بتوان در قسمت‌های مختلف ساختمان مانند نمای بیرونی استفاده کرد. به طوری که امروزه معماران زیادی به سمت انتخاب این سنگ روی آورده اند.
خصوصیات و برتری های این سنگ نسبت به سنگ مشابه آن یعنی سنگ گرانیت باعث شده که بازالت، مناسب قسمت های مختلف ساختمان باشد و در استفاده از آن با محدودیت های کمتری روبه رو باشیم.
به این ترتیب فکر می کنم به اهمیت شناخت کامل این سنگ رسیده باشید. به همین خاطر در ادامه مقاله شما را در ابتدا با نحوه تشکیل این سنگ و موضوعات زمین شناسی آن آشنا می کنم و در انتها نیز به مسائل کاربردی آن از قبیل خصوصیات، کاربردها، قیمت و معادن آن می پردازیم.
سنگ بازالت چه نوع سنگی است؟
بازالت یک واژه لاتین بوده و به معنای سنگی بسیار سخت و مقاوم است. سنگ بازالت نیز مانند گرانیت سنگ آذرین از سردشدن گدازه های آتشفشانی ریخته شده روی سطح زمین به وجود می آید. این سنگ، یک سنگ برون ریز است و در دسته سنگ های آذرین بیرونی قرار می گیرد. علاوه بر این سنگ های آذرین از نظر بافتی به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. لذا سنگ بازالت هم دارای بافت بادامی است. این نوع بافت مانند بافت حفره ای است که حفره های آن با کانی هایی مثل کوارتز پر شده. شاید شما هم مانند من با دیدن سنگ بازالت، سنگ پا را به خاطر بیاورید که از قدیم برای پاکسازی کف پا استفاده می شد. درست است. سنگ پا هم یک سنگ آذرین بیرونی است که بافت حفره ای دارد. بافت حفره ای حاصل سرد شدن گدازه هایی است که گاز فروانی دارند و در اثر سردشدن و خروج این گازها حفره های بسیاری به وجود می آید. حال بافت سنگ بازالت نیز نوعی از بافت حفره ای است و هر دو ریز بلور هستند.
همچنین برخلاف تصور شما این سنگ بعد از گرانیت فراوان ترین سنگ روی زمین است که بیش تر از هر سنگ دیگری زیر سطح زمین وجود دارد. مهم ترین علت فراوانی آن نیز در گرانروی کم گدازه های آتشفشانی (به علت پایین بودن میزان سیلیس آنها) است. زیرا در این صورت گدازه ها تا فاصله های دوری در سطح زمین پخش شده و میزان زیادی سنگ بازالت از آن ها به وجود می آید.
در این میان نکته جالب آن اینجاست که این سنگ به میزان زیادی در کره ماه نیز وجود دارد به طوری که بیشتر سطح ماه توسط گدازه های بازالتی پوشیده شده است. این گدازه ها و جریان های بازالتی روی سطح ماه دریاواره های ماه را ایجاد کرده اند که به صورت نقاط تیره رنگی در سطح ماه دیده می شوند.
تم رنگی سنگ بازالت همانطور که در تصاویر می بینید، تیره و ریز دانه است. رنگ اصلی این سنگ ها خاکستری تا سیاه است اما به علت اکسید شدن با دی اکسید کربن می تواند قهوه ای شود و یا زنگ بزند. با اینکه سنگ های بازالت معمولا در رنگ های تیره شناخته می شوند اما می توانند با توجه به فرآیندهای ژئوشیمیایی سایه های دیگری نیز به خود بگیرند. سنگ های بازالتی که در مناطق مختلفی به وجود می آیند با یکدیگر متفاوت است. به عنوان مثال سنگ بازالتی در کشور استرالیا وجود دارد که تم رنگی اون تنالیته های طلایی را دارد و تقریبا خاص تر از بقیه سنگ های بازالت است. به طور کلی بازالت با رنگ روشن نادر است اما به دلیل هوازدگی و عوامل دیگر گاها یافت می شود.
بازالت ترکیبی مشابه گابرو دارد با این تفاوت که بازالت ریز دانه بوده در صورتی که گابرو سنگی درشت دانه است. این سنگ در انواع مختلف تمام بلورین، نیمه بلورین و شیشه ای وجود دارد. کانی های اصلی تشکیل دهنده این سنگ اولیوین،پیروکسن، آهن،منیزیم و سیلیس است.
میزان سیلیس موجود در این سنگ همانگونه که در نحوه تشکیل آن بیان شد کم است و به همین خاطر به آن سنگ قلیایی گفته می شود ولی غنی از آهن و منیزیم است و به همین خاطر سنگ بازالت را سنگ سیلیکات مافیک می دانند . مافیک به سنگ هایی گفته می شود که آهن و منیزیم بالایی داشته باشند.
حال تا به اینجا به آشنایی مختصری راجع به این سنگ دست یافتیم اما آیا با این اطلاعات می توانیم این سنگ را برای ساختمان خودمون انتخاب کنیم؟ آیا این اطلاعات کافی است؟
خیر برای انتخاب یک سنگ برای قسمت های مختلف ساختمان باید با خصوصیات کامل آن سنگ نیز آشنایی داشته باشید؛ تا بتوانید در مکان درستی از آن استفاده کنید و انتخاب غلطی نداشته باشید.
خصوصیات سنگ بازالت
با وجود اینکه سنگ های بازالت و گرانیت هر دو سنگ های آتشفشانی هستند، اما بازالت برخلاف گرانیت سنگ بسیار متخلخل و اسفنجی است و دوام گرانیت را نیز ندارد اما به طور کلی سنگ سخت و متراکمی است. و از فراوانی بیش تری نسبت به بازالت برخوردار است.
تفاوت های میان سنگ گرانیت و بازالت از آنجا شروع می شود که گرانیت از تبلور آهسته ماگما زیرسطح زمین تشکیل می شود در صورتی که بازالت با فوران گدازه ها به سطح زمین و سردشدن آن ها به وجود می آید.
یکی از مهم ترین مزایای سنگ بازالت برای محیط زیست این است که سنگ بازالت جاذب دی اکسید کربن و سازگار با محیط زیست است. به این مفهوم که در صورتی که در مکانی سنگ بازالت وجود داشته باشد دی اکسید کربن موجود در هوا(که یکی از گازهای گلخانه ای به حساب می آید) با مواد معدنی سنگ ترکیب می شود و به این ترتیب از انتشار آن در جو و آلودگی هوا می کاهد.
حال از مهم ترین محاسن این سنگ علی الخصوص برای صنعت ساختمان سازی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چسبندگی بالا: بازالت نیز مانند سنگ تراورتن و برخلاف سنگ گرانیت تخلخل بالایی دارد به همین خاطر چسبندگی اون به ملات هم بالا است.
- دوام، استحکام و تراکم بالای بازالت: همانطور که بیان شد سنگ بازالت هم مانند گرانیت سنگ آتشفشانی است و به همان میزان گرانیت و حتی بیشتر مستحکم و مقاوم است.
- مقاومت سایشی و فشاری بالا
- مقاومت حرارتی بالا
- مقاوم در برابر رطوبت و مواد اسیدی: با وجود اینکه این سنگ متخلخل است، اما جاذب آب و رطوبت نیست. علاوه بر این در صورت تماس با مواد اسیدی نیز از مقاومت خوبی برخوردار است. به همین خاطر برای استفاده در آشپزخانه و سرویس بهداشتی گزینه مناسبی است.
- وزن مخصوص بالا: این موضوع نیز بخاطر وجود کانی های سنگینی مانند آهن و منیزیم است که درون ساختار این سنگ وجود دارد. چگالی سنگ بازالت نیز حدود ۲.۹ گرم بر مترمکعب است.
- سازگار با شرایط مختلف آب و هوایی و مقاوم در برابر تغییرات گسترده دمایی
- قیمت مناسب
- جذب دی اکسید کربن
تا به اینجا با خصوصیات این سنگ آشنا شدیم و متوجه شدیم که این سنگ بسیار مقاومی است که از لحاظ ساختاری برای استفاده در مناطق مختلف و قسمت های مختلف ساختمان گزینه مناسبی است. با این وجود بهتر است به صورت مختصر به معرفی تعدادی از رایج ترین کاربردهای آن بپردازیم.
کاربردهای سنگ بازالت
شاید براتون جالب باشد بدانید سنگی مشابه سنگ پا، به چه میزان در ساختمان سازی و حتی صنایع دیگر می تواند کاربرد داشته باشد. حال در اینجا می خواهیم به همین موضوع بپردازیم. البته دقت داشته باشید این سنگ معمولا در رنگ های تیره وجود دارد و در انتخاب آن حتما باید دقت داشته باشیم زیرا همانطور که در مقاله روانشناسی رنگ ها هم بیان شد رنگ های تیره مانند سنگ های مشکی برای مکان های کم نور و کوچک مناسب نیستند.
حال بریم سراغ اصل مطلب کاربردهای سنگ بازالت.
این سنگ کاربردهای مختلفی در صنایع مختلف دارد. زیرا با توجه به ویژگی هایی که از این سنگ بیان شد و فراوانی آن در کره زمین از آن می توان در صنایع مختلف مانند ساختمان سازی، کشاورزی و حتی حفط محیط زیست استفاده کرد.
حال کاربرد آن در کشاورزی به این صورت است که از پودر سنگ بازالت می توان برای بهبود خاک کشاورزی استفاده کرد زیرا به طور کلی سنگ های آذرین دارای مواد معدنی زیادی هستند که می توانند باعث تقویت خاک کشاورزی شوند.
همچنین همانطور که بیان شد این سنگ جاذب دی اکسید کربن است و از آن می توان برای ساخت تجهیزات حذف دی اکسید کربن استفاده کرد و از آنجا که یک سنگ بی اثر است و تاثیری در ویژگی های آب علی الخصوص ph و سختی آب نمی گذارد گزینه مناسبی برای استفاده در آکواریوم ها می باشد.
علاوه بر این از سنگ بازالت الیاف نیز بدست می آید که عایق حرارتی بالایی هم دارد. که از این الیاف در صنایع کشتی سازی و قایق سازی کاربرد زیادی دارند.
حال برسیم به موضوع اصلی خودمان، آن هم کاربرد آن در ساختمان سازی. کاربرد این سنگ در صنعت ساختمان سازی شامل موارد مختلفی مانند سنگفرش خیابان ها و پیاده رو ها، مجسمه سازی است. علاوه بر این از این سنگ در قسمت های مختلف ساختمان هم می توان استفاده کرد که عبارتند از:
- سنگ بازالت کف:از آنجا که این سنگ مقاومت خوبی در برابر سایش، فشار را دارد و از استحکام بالایی هم برخوردار است برای کف داخل و یا فضاهای بیرونی مانند محوطه، حیاط و یا پارکینگ گزینه مناسبی است. البته برای پرداخت آن بهتر است که صیقلی نشود.
- سنگ بازالت نما: همانطور که بیان شد بازالت چسبندگی خوبی به ملات دارد. به همین خاطر برای استفاده در نما ضعف سنگ گرانیت را ندارد و به خوبی به ساختمان نصب می شود و در عین حال هم نمای زیبا و مدرنی به ساختمان می بخشد. علاوه بر این از آنجا که این سنگ عایق حرارتی خوبی نیز هست به کاهش مصرف انرژی نیز کمک می کند.
- سنگ بازالت نمای داخلی
- سرویس بهداشتی،آشپزخانه، استخر: علاوه بر استحکام، این سنگ جذب آب ناچیزی هم دارد و به همین خاطر در قسمت های مختلف این مکان ها قابل استفاده است.
- کانتر: از اسلب آن هم می توان در کانتر استفاده کرد.
- ساخت شومینه
- سنگ پله بازالت
- صراحی
البته در استفاده از آن باید حتما به نوع دکوراسیون و همخوانی آن توجه شود تا بتوان به زیبایی مطلوبی نیز دست یافت.
فرآوری سنگ بازالت
این سنگ در کارخانه های فرآوری کننده به ابعاد مختلفی مانند تایل برای استفاده در ساختمان برش داده می شود. همچنین پرداخت های مختلفی مانند سابیده و چرمی و یا انواع پرداخت آنتیک روی آن قابل اجراست.
انواع سنگ بازالت
سنگ های بازالت با توجه به محل و ساختار تشکیل دهنده آن ها به دو دسته تولییتی و قلیایی تقسیم می شوند.
بازالت های تولییتی دارای سیلیس بیش تر و سدیم کمتری هستند. در این دسته بیشتر بازالت های کف اقیانوس و بازالت های سیلابی قرار می گیرند. در صورتی که بازالت های قلیایی دقیقا برعکس از نظر سیلیس فقیر و غنی از سدیم هستند.
این سنگ از معادن مختلفی در داخل و خارج از کشور در حال استخراج است مانند سنگ بازالت ماکو، سربیشه و…
در زیر به معرفی آن ها می پردازیم.
معادن سنگ بازالت
این سنگ از معادن مختلفی کشورهای مختلف در حال استخراج است که از مشهورترین آن ها در ایران شامل موارد زیر است:
- سنگ بازالت ماکو: ماکو که در استان آذربایجان غربی واقع شده است شامل معادن مختلفی از سنگ های بازالت منشوری است. به همین خاطر این منطقه یکی از مکان های مهم گردشگری کشورمان می باشد.
- سنگ بازالت معدن هراز
- سنگ بازالت معدن باغ دره لواسان
- سنگ های بازالت منشوری سربیشه: سربیشه که در استان خراسان جنوبی واقع شده است دارای معادن زیبا و منحصربفردی از سنگ های بازالت است که این سنگ ها در این معادن به صورت ستون های شش وجهی با قطر کم هستند که این شکل آنها به علت انقباضی است که در اثر سرد شدن و انجماد ماگمای آتشفشانی به وجود می آید. این اتفاق موجب تولید نیروی کششی در سه جهت موازی با سطح گدازه و با زاویه ۱۲۰ درجه از یکدیگر میشود، که در نهایت ستونهای منشوری در جهت قائم در توده آذرین شکل میگیرد. سنگهای آذرین ماکو و هراز نیز همین ساختمان منشوری را دارند که به همراه ستونهای سربیشه بیانگر شرایط مکانی و زمانی متفاوتی از تاریخ زمینشناسی ایران هستند.
قیمت سنگ بازالت
قیمت این سنگ نیز مانند تمام سنگ های ساختمانی تحت تاثیر عوامل مختلفی متغیر است که عبارتند از:
- کیفیت فرآوری
- ابعاد و ضخامت
- درجه بندی کیفی
بدون دیدگاه